Jak wygląda postępowanie w sprawach przestępstw jazdy w stanie nietrzeźwości?

Z mojego doświadczenia wynika, że osoby, których prawo jazdy zostało zatrzymane, nigdy wcześniej nie miały do czynienia z procesem karnym. W związku z powyższym konieczne stało się objaśnienie etapów postępowania, które czekają osoby podejrzane o przestępstwo prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości.

Po działaniach związanych z zatrzymaniem prawa jazdy, sporządzeniem protokołu badania trzeźwości oraz oddaniem pojazdu w ręce wskazanej osoby, pierwszą czynnością procesowa, jaka Cię czeka, jest przesłuchanie na Policji (tematyka przesłuchania została opracowana w innym artykule). Po złożeniu przez Ciebie wyjaśnień, policjant pouczy Cię o prawie złożenia wniosku o końcowe zapoznanie się z materiałami postępowania oraz możliwości składania wniosków dowodowych.

Jako strona postępowania masz bowiem prawo do składania wniosków o przeprowadzenia określonych czynności w trakcie dochodzenia, tj. np. przesłuchanie świadków, oględzin monitoringu itp. Musisz jednak pamiętać, że to do prokuratora bądź policjanta prowadzącego postępowania należy decyzja, czy Twoje wnioski zostaną uwzględnione. Oczywiście oddalenie wniosku dowodowego na etapie postępowania przygotowawczego nie sprzeciwia się dopuszczenia takich dowodów przez Sąd rozpoznający później Twoją sprawę. Jako podejrzany masz także prawo wziąć udział w czynnościach procesowych. Po zakończeniu dochodzenia prowadzący zawiadomi Cię o terminie końcowego zapoznania się z materiałami postępowania, gdzie będziesz miał możliwość zaznajomienia się z wszystkimi dowodami w prowadzonej przeciwko Tobie sprawie.

Postępowania przygotowawcze kończy się wraz z wysłaniem przez prokuratora aktu oskarżenia do właściwego miejscowo Sądu Rejonowego, gdzie sprawie zostanie nadana sygnatura (nr identyfikacyjny) oraz zostanie wyznaczony sędzia referent. Osoby, które proszą mnie o pomoc, często pytają, ile czasu upływa pomiędzy wpłynięciem aktu oskarżenia a wyznaczeniem pierwszej rozprawy głównej, ciężko jest jednak precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie. Szybkość wyznaczenia pierwszego terminu zależy przede wszystkim od liczby spraw w referacie sędziego. Z mojego doświadczenia wynika, że na pierwszą rozprawę czeka się średnio około 2 do 3 miesięcy, jednakże zdarzają się oczywiście szybciej bądź później wyznaczane rozprawy. Ilość rozpraw jest zaś uzależniona od liczby dowodów do przeprowadzenia i aktywności procesowej oskarżonego.

Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów, Sąd zamyka rozprawę i udziela głosu stronom postępowania. W postępowaniu karnym stroną jest prokurator oraz osoba oskarżona o przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości. Po odebraniu stanowisk końcowych, Sąd ogłosi wyrok (ogłoszenie wyroku może zostać odroczone nawet do 14 dni).

W razie niekorzystnego rozstrzygnięcia, jako osoba oskarżona masz prawo do złożenia w ciągu 7 dni wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Powinieneś pamiętać, że nawet jeżeli nie byłeś obecny na rozprawie, po której został wydany wyrok bądź nie byłeś obecny na samej publikacji wyroku, Sąd nie doręcza Ci jego odpisu, a termin do złożenia uzasadnienia biegnie od daty jego wydania. Nie możesz zatem tłumaczyć później, że nie posiadałeś wiedzy o wydanym wyroku, ponieważ to w Twoim interesie jest, aby dowiedzieć się, czy orzeczenie zapadło. Jeżeli nie złożysz wniosku o uzasadnienie wyroku w terminie 7 dni od daty jego ogłoszenia, Twój wniosek zostanie odrzucony jako spóźniony. Kwestia ta jest niezwykle ważna, ponieważ zamyka Ci drogę do złożenia apelacji w Twojej sprawie. Jeżeli zdarzyło się natomiast, że nie mogłeś złożyć wniosku z przyczyn od Ciebie niezależnych, tj. np. choroby czy innego wypadku losowego, masz prawo złożyć wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie. W takim przypadku ważne jest, aby wraz z takim wnioskiem dokonać równocześnie czynności, której terminowi uchybiłeś, tj. złożyć także wniosek o uzasadnienie orzeczenia.

Po skutecznym złożeniu wniosku o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, powinieneś poczekać na przesyłkę listową z Sądu, w której znajdować się będzie uzasadnienie orzeczenia w Twojej sprawie. Masz wtedy termin 14 dni na sporządzenie apelacji. Pamiętaj, że podobnie jak w przypadku wniosku o uzasadnienie wyroku, termin złożenia apelacji jest nieprzekraczalny i w razie spóźnienia Sąd odrzuci ją jako wniesioną po czasie.

Po wysłaniu przez Ciebie apelacji, Sąd I instancji sprawdza jej formalnego wymogi, tj. czy została wniesiona w czasie, czy zawiera odpis, jest własnoręcznie podpisane etc. Ważną informacją jest także to, że wniesienie środka odwoławczego w postępowaniu karnym nie pociąga za sobą konieczności ponoszenia przez Ciebie żadnych opłat. Jeżeli Twoje pismo nie zawiera żadnych braków formalnych, Sąd Rejonowy przyjmuje apelację i przekazuje ją wraz z aktami Sądowi II instancji.

Musisz mieć świadomość, że możliwość złożenia apelacji masz nie tylko Ty, ale i prokurator, który także jest stroną postępowania. Może zdarzyć się zatem, że w razie otrzymania pozytywnego rozstrzygnięcia w Sądzie I instancji, czekać Cię będzie jeszcze rozprawa apelacyjna w związku ze złożonym przez prokuratora środkiem odwoławczym. Jak dowiesz się o tym, że prokurator złożył apelację? Zgodnie z procedurą karną, odpis złożonej apelacji zostanie Ci doręczony przez Sąd. W takim wypadku warto rozważyć wniesienie odpowiedzi na apelację w terminie 14 dni od otrzymania jej odpisu, gdzie masz prawo odnieść się do twierdzeń tam zawartych.

Po wpłynięciu Twojej sprawy do Sądu Okręgowego, postępowaniu jest nadawana nowa sygnatura, a następnie wyznaczany jest sędzia referent. Z doświadczenia wynika, że czas oczekiwania na wyznaczenie rozprawy apelacyjnej jest dłuższy niż oczekiwanie na wyznaczenie rozprawy przed Sądem Rejonowym. W mojej ocenie wynika to przede wszystkim z „przeładowania” Sądów Okręgowych, które obejmują swoją właściwością wiele Sądów Rejonowych.

O terminie rozprawy apelacyjnej zostaniesz zawiadomiony listownie, tak samo jak w Sądzie I instancji, a Twoja obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa. Podczas rozprawy Sędzia krótko zreferuje sprawę, przywołując wyrok Sądu Rejonowego oraz zarzuty postawione w apelacji. Następnie Sąd udziela głosu stronom, zamyka rozprawę i ogłasza orzeczenie. Klienci często zadają pytanie, czy w związku ze złożeniem przez nich apelacji, wyrok może zostać zmieniony na ich niekorzyść. Taka sytuacja jest możliwa, ale jedynie wówczas, kiedy apelację złoży także prokurator. W przeciwnym razie wyrok może zostać zmieniony jedynie na Twoją korzyść bądź utrzymany w mocy.

Małgorzata Fil
adwokat